انسداد راه های هوایی بینی | علل، علائم و درمان

بیماری ها و اختلالات مختلفی از جمله رینیت آلرژیک، انحراف تیغه بینی، پولیپ ها و تومورهای بینی، و همچنین سینوس بینی، میتوانند باعث انسداد راه های هوایی بینی شوند، و تنفس شما را دچار مشکل کنند. این انسداد که به آن احتقان بینی نیز میگویند، همچنین می‌تواند ناشی از تورم یا التهاب بافت‌های داخل بینی، وجود مخاط اضافی یا انسداد فیزیکی مجرای بینی باشد. علائم معمول شامل گرفتگی بینی، ترشحات بینی، کاهش حس بویایی و تنفس دهانی مزمن است.

درمان احتقان بینی، بستگی به علت اصلی آن دارد، و میتواند شامل مصرف داروهای ضد التهابی، آنتی‌هیستامین‌ها، دکونژستانت‌ها، و در موارد پیشرفته‌تر، مداخلات جراحی مثل رینوپلاستی، سپتوپلاستی یا برداشتن پولیپ‌ها باشد. همانطور که ذکر شد، اغلب علل احتقان بینی، مشکلات تنفسی میباشند  که در ادامه بیشتر آنها را بررسی میکنیم، و به علائم و روش درمان آنها میپردازیم.

علل انسداد راه های هوایی بینی چیست؟

دلایل مختلف و متنوعی را میتوان برای احتقان بینی درنظر گرفت! عفونت ها، آلرژی ها، انحراف سپتوم، پولیپ بینی، خشکی بینی، دارو ها، آناتومی غیر طبیعی بینی و … از مهمترین دلایل این انسداد میباشند:

عفونت‌ها

عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی از جمله سرماخوردگی، آنفولانزا، و سینوزیت می‌توانند باعث التهاب و تورم بافت‌های مخاطی داخل بینی شوند. این التهاب و تورم منجر به تنگ شدن مجرای هوایی بینی و انسداد آن می‌گردد؛ درمان مناسب و به موقع این عفونت‌ها می‌تواند از مزمن شدن علائم و بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند.

آلرژی

آلرژی به مواد حساسیت‌زا مانند گرده گیاهان، گرد و غبار، موی حیوانات و کپک می‌تواند منجر به التهاب مزمن مخاط بینی و احتقان شود؛ این التهاب مزمن باعث افزایش تولید موکوس و کاهش قطر مجرای هوایی بینی می‌شود. استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها و استروئیدهای بینی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.

انحراف تیغه بینی

انحراف تیغه بینی یا “دویاسیون سپتوم” یکی از شایع‌ترین علل انسداد بینی است؛ این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که تیغه نازک استخوانی که حفره‌های بینی را از هم جدا می‌کند، به یک طرف متمایل می‌شود. این متمایل شدن می‌تواند جریان هوا را در یک یا هر دو طرف بینی کاهش دهد. سپتوپلاستی، یک جراحی اصلاحی، می‌تواند این مشکل را برطرف کند.

پولیپ بینی

پولیپ‌ها توده‌های نرمی هستند که در پوشش داخلی بینی و سینوس‌ها رشد می‌کنند و می‌توانند منجر به انسداد راه‌های هوایی و مشکلات تنفسی شوند؛ این توده‌ها به‌ویژه در افراد با شرایط التهابی مزمن مانند آسم و رینیت آلرژیک شایع‌تر هستند. درمان پولیپ‌ها می‌تواند شامل استفاده از کورتیکواستروئیدها یا جراحی برای برداشتن آنها باشد.

خشکی بینی

هوای خشک، مصرف برخی داروها و شرایط پزشکی خاص می‌توانند منجر به خشکی و تحریک پوشش داخلی بینی شوند؛ این خشکی می‌تواند باعث التهاب، احتقان و حتی خونریزی بینی شود. استفاده از مرطوب‌کننده‌های هوا و اسپری‌های نمکی بینی می‌تواند به بهبود این وضعیت کمک کند.

داروها

استفاده مکرر و طولانی‌مدت از اسپری‌های ضد احتقان می‌تواند منجر به پدیده‌ای به نام “احتقان برگشتی” شود که باعث افزایش انسداد بینی می‌شود؛ بهتر است این داروها به صورت موقت و تحت نظارت پزشک استفاده شوند.

مواد تحریک کننده

قرار گرفتن در معرض دود سیگار، مواد شیمیایی و سایر آلاینده‌ها می‌تواند باعث التهاب و احتقان مخاط بینی شود؛ اجتناب از این مواد و استفاده از ماسک‌های محافظتی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.

آناتومی غیرطبیعی

برخی افراد، به طور طبیعی مجرای بینی باریکی دارند یا در ساختار بینی آنها ناهنجاری‌هایی وجود دارد که می‌تواند جریان هوا را مختل کند؛ این ناهنجاری‌ها می‌توانند از بدو تولد وجود داشته باشند یا در اثر آسیب‌های فیزیکی ایجاد شوند. تشخیص دقیق و گاهی اوقات مداخلات جراحی می‌تواند به بهبود این مشکل کمک کند.

علائم انسداد راه‌های هوایی بینی

اگر میخواهید بدانید که آیا دچار انسداد بینی میباشید یا خیر، بررسی کنید که آیا علائم زیر را دارا میباشید:

1. احتقان؛ شایع‌ترین علامت انسداد راه‌های هوایی بینی است! این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که بافت‌های مخاطی داخل بینی متورم شده، و راه‌های هوایی را مسدود می‌کنند؛ احتقان می‌تواند باعث دشواری در تنفس، به ویژه در هنگام خواب، شود.
2. ترشحات بینی؛ ترشحات بینی می‌توانند به صورت مایعی شفاف، سفید، زرد یا سبز باشند! این ترشحات، معمولاً ناشی از التهاب و عفونت در ناحیه بینی و سینوس‌ها هستند؛ ترشحات زرد یا سبز معمولاً نشان‌دهنده وجود عفونت باکتریایی است که نیاز به درمان دارد.
3. خارش و عطسه؛ التهاب و تحریک مخاط بینی می‌تواند منجر به خارش و عطسه‌های مکرر شود! این علائم به خصوص در شرایط آلرژیک شایع هستند و می‌توانند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهند. استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها می‌تواند به کاهش این علائم کمک کند.
4. کاهش حس بویایی؛ کاهش یا از بین رفتن حس بویایی از دیگر نشانه ها میباشد! این وضعیت، می‌تواند ناشی از تورم و التهاب مخاط بینی باشد، که مانع از رسیدن مولکول‌های بو به اعصاب بویایی می‌شود؛ بازگرداندن حس بویایی معمولاً نیازمند درمان علت اصلی انسداد است.
5. درد صورت یا سینوس؛ التهاب و احتقان سینوس‌ها می‌تواند منجر به درد و فشار در ناحیه صورت، به ویژه در اطراف چشم‌ها و بینی، شود. این درد ممکن است به صورت مداوم یا ضربان‌دار باشد و معمولاً با خم شدن یا تغییر موقعیت سر تشدید می‌شود. درمان التهاب و عفونت سینوس‌ها می‌تواند به کاهش این درد کمک کند.
6. خواب آشفته؛ انسداد راه‌ هوایی می‌تواند تنفس در شب را دشوار کند، و منجر به خواب آشفته و ناپایدار شود! این وضعیت ممکن است باعث خروپف، آپنه خواب و کاهش کیفیت خواب شود. درمان انسداد بینی می‌تواند به بهبود کیفیت خواب و کاهش خروپف کمک کند.

این 6 علامتی که ذکر شد، از اصلی ترین و مهم ترین نشانه های بسته شدن راه های هوایی شما میباشند؛ اما لطفا توجه کنید که تشخیص قطعی، حتما باید توسط پزشک متخصص گوش و حلق و بینی صورت گیرد، و از هرگونه اقدام خودسرانه جهت درمان، اجتناب نمایید.

درمان انسداد راه های هوایی بینی

بسته به علت زمینه‌ای انسداد، درمان آن نیز متفاوت است! برای عفونت‌های باکتریایی، معمولاً آنتی‌بیوتیک‌ها تجویز می‌شوند، در حالی که عفونت‌های ویروسی اغلب به خودی خود برطرف می‌شوند، و می‌توان با داروهای بدون نسخه علائم را تسکین داد! در موارد آلرژی، اجتناب از عوامل حساسیت‌زا، مصرف داروهای ضد حساسیت و ایمونوتراپی توصیه می‌شود؛ برای مشکلات ساختاری مانند انحراف تیغه بینی، جراحی اصلاحی ممکن است ضروری باشد. همچنین، پولیپ‌های بینی را می‌توان با دارو یا از طریق جراحی درمان کرد.^{Nasal Airway Obstruction (NAO) Treatment | ACCLARENT® | J&J MedTech (jnjmedtech.com)}

برای تسکین خشکی بینی، استفاده از مرطوب‌کننده هوا یا اسپری‌های نمکی بینی مفید است؛ در مواردی که داروها باعث احتقان بینی می‌شوند، تغییر دارو یا تنظیم دوز آن توسط پزشک توصیه می‌شود. همچنین، اجتناب از مواد تحریک‌کننده مانند دود و مواد شیمیایی می‌تواند به کاهش التهاب و احتقان کمک کند.